فلزات سنگین

فلزات سنگین

مقدمه

فلزات سنگین به طور طبیعی در مقادیر نسبتا کم  در پوسته زمین وجود دارند. این فلزات و دیگر عناصر می توانند به طور طبیعی در غذا حضور داشته باشند یا در نتیجه فعالیت های انسانی (طی پروسه های کشاورزی یا صنعتی) وارد غذا شوند. از جمله فلزاتی که در ایجاد اثرات نامطلوب روی سلامتی انسان نگران کننده اند عبارتند از: سرب، نیکل، کادمیوم، آرسنیک و جیوه. سمیت این فلزات به خاطر تجمع در بافت های بیولوژیکی بدن است که در تمامی ارگانیسم های زنده بدن که در معرض این فلزات قرار گرفته اند، اتفاق می افتد. شدت مسمومیت به نوع فلز، مقدار فلز و همچنین طول مدت ورود و تماس با فلز بستگی دارد و به دو نوع حاد و مزمن تقسیم بندی می شود.

انواع فلزات سنگین

سرب: سرب به دو صورت دیده می شود: سرب آلی و سرب غیر آلی

سرب آلی: در مقادیر بالا از راه پوست جذب می شود. (بیشتر به خاطر صنایع سوخت)، تا کنون هیچ سرب آلی در مواد غذایی یافت نشده است.

سرب غیر آلی: در دسترس ترین فرم سرب در محیط است که در نقاط مختلف بدن می تواند پخش شود. (جذب سرب غیر آلی از راه پوست چندان نیست)

در بزرگسالان ۹۰% سرب از طریق مدفوع دفع می شود. راههای دفع دیگر ادرار، ترشحات دستگاه گوارش، مو، ناخن و عرق است.

راه های تماس با مواد غذایی: سطح سرب در مواد غذایی عمدتا پایین است هر چند در مواد غذایی دریایی و ضمائم خوراکی حیوانات مثل کبد و کلیه به مقدار نسبتا بالایی یافت می شود. از طرف دیگر سرب وارد شده به مواد غذایی می تواند از ظروف بسته بندی حاوی سرب باشد مثل ظروف سرامیکی که لعاب به کار رفته روی آنها حاوی سرب است و شیشه های کریستال سربدار، قوطی های کنسروی برای درز بندی آنها از لحیم سربی استفاده می شود. میانگین جانی جذب سرب در بزرگسالان حدود ۲۰۰ میکرو گرم در روز است

نیکل

توزیع نیکل در غذا: مواد غذایی به طور طبیعی دارای مقداری نیکل هستند. مواد غذایی غنی از نیکل شامل یولاف، نخود و لوبیای خشک شده، مغز دانه ها، شکلات تیره و محصولات سویا است. نیکل در بافت گیاهان تجمع می یابد و در نتیجه مقدار نیکل در سبزیجات افزایش پیدا می کند. در صورت استفاده از سبزیجات حاصل از مناطق  آلوده به نیکل مقدار زیادی نیکل وارد بدن می شود.

کادمیوم

کادمیوم در غذا: کادمیوم را میتوان در کبد، کلیه و شیر حیوانات و انسان شناسایی کرد. اثرات حاد ناشی از آلودگی غذا با ظروف آبکاری شده با کادمیم باعث بروز بیماری های شدید گوارشی می شود. کادمیوم قادر است صدمات که به طرز جبران ناپذیری صدمات کلیوی به بزرگسالان وارد کند.

آرسنیک

آرسنیک در خاک و کانیها وجود دارد و می تواند از طریق گرد و غبار یا رواناب، وارد هوا و آب شود. آرسنیک عمدتا از طریق آب آلوده وارد زنجیره غذایی می گردد. مصرف آب های آلوده برای آشامیدن، فرآوری مواد غذایی، آبیاری مزارع و شالیزارها می تواند موجب توزیع آن شود.

مسمومیت حاد با آرسنیک سیستم اعصاب مرکزی را در برمیگیرد و باعث حالت اغما می شود. مصرف حدود ۷۰- ۱۸۰ میلی گرم منجر به مرگ می شود.

جیوه

غذا مهمترین منبع جذب جیوه در بدن است. ماهیان و فرآورده های دریایی بیشترین میزان متیل جیوه را دارا می باشند. میانگین مصرف روزانه جیوه از طریق غذا حدود ۱۰ – ۱۲ میکروگرم می باشد. در صورتیکه تماس با جیوه در مقادیر کم مجددا تکرا شود اثراتی مانند لرزش دست، بی خوابی، از دست دادن حافظه، دیده می شود.

فلزات سنگین به طور طبیعی در مقادیر مختلفی بر بروی کره زمین وجود دارند. بنا براین بخشی از فلزات سنگین موجود در زنجیره غذایی و محیط زیست به صورت طبیعی و بخشی دیگر در نتیجه فعالیتهای انسانی وارد می شود. با توجه به مسمومیت ها و عوارض ایجاد شده در بدن توسط این فلزات، بررسی و کنترل حضور فلزات در محیط و ماده غذایی و رعایت استانداردها ضروری بوده و باید از مصرف بی رویه آنها پرهیز گردد.

درباره نویسنده

noohaadmin

Theme Settings